Python’da liste (list), birden fazla öğeyi bir arada tutmak için kullanılan, sıralı ve değiştirilebilir bir veri yapısıdır. Listeler, farklı veri tiplerini bir arada saklayabilir. Listeler, Python’daki en esnek ve sık kullanılan veri tiplerinden biridir.
Liste Oluşturma
Python’da liste oluşturmak için köşeli parantez [] kullanılır.
# Boş bir liste oluşturma
boş_liste = []
# Sayılardan oluşan bir liste
sayılar = [1, 2, 3, 4, 5]
# Farklı veri tiplerini bir arada tutan liste
karışık_liste = [1, "Merhaba", 3.14, True]
Listeye Eleman Ekleme
Listelere eleman eklemek için append(), insert() ve extend() yöntemleri kullanılır.
meyveler = ["elma", "armut"]
# Listenin sonuna eleman ekleme
meyveler.append("çilek")
print(meyveler) # ['elma', 'armut', 'çilek']
# Belirli bir konuma eleman ekleme
meyveler.insert(1, "muz")
print(meyveler) # ['elma', 'muz', 'armut', 'çilek']
# Birden fazla eleman ekleme
meyveler.extend(["kiraz", "kavun"])
print(meyveler) # ['elma', 'muz', 'armut', 'çilek', 'kiraz', 'kavun']
Listeden Eleman Çıkarma
Listeden eleman çıkarmak için remove(), pop(), veya del kullanılabilir.
meyveler = ["elma", "armut", "muz", "çilek"]
# Belirli bir elemanı çıkarma
meyveler.remove("armut")
print(meyveler) # ['elma', 'muz', 'çilek']
# Belirli bir konumdaki elemanı çıkarma
meyveler.pop(1)
print(meyveler) # ['elma', 'çilek']
# Birden fazla elemanı çıkarma
del meyveler[0]
print(meyveler) # ['çilek']
Liste Elemanlarına Erişim
Listelerde elemanlara indekslerle erişilir.
meyveler = ["elma", "armut", "muz", "çilek"]
# İlk eleman
print(meyveler[0]) # elma
# Son eleman
print(meyveler[-1]) # çilek
# Belirli bir aralıktaki elemanlar (slicing)
print(meyveler[1:3]) # ['armut', 'muz']
Listeyi Döngü ile Kullanma
Bir liste üzerinde döngü kullanarak her bir elemana erişebilirsiniz.
meyveler = ["elma", "armut", "muz"]
for meyve in meyveler:
print(meyve)
# Çıktı:
# elma
# armut
# muz
Liste Fonksiyonları ve Metotları
Python’da listelerle çalışırken işinizi kolaylaştıran birçok yöntem vardır:
len(): Listenin uzunluğunu döner.
print(len(meyveler)) # 3
sort(): Listeyi sıralar.
sayılar = [5, 2, 8, 1]
sayılar.sort()
print(sayılar) # [1, 2, 5, 8]
reverse(): Listeyi tersine çevirir.
sayılar.reverse()
print(sayılar) # [8, 5, 2, 1]
index(): Bir elemanın konumunu bulur.
print(meyveler.index("armut")) # 1
count(): Bir elemanın kaç kez geçtiğini döner.
print(meyveler.count("elma")) # 1
Liste İçeriklerinin Silinmesi
meyveler = ["elma", "armut", "muz"]
# Listenin tüm elemanlarını sil
meyveler.clear()
print(meyveler) # []
Örnek Uygulama
Bir sınıfta öğrencilerin aldığı notları ve ortalamayı hesaplama:
notlar = []
# Kullanıcıdan 5 öğrencinin notlarını alalım
for i in range(5):
not_girisi = int(input(f"{i+1}. öğrencinin notunu girin: "))
notlar.append(not_girisi)
# Ortalama hesaplama
ortalama = sum(notlar) / len(notlar)
print("Girilen notlar:", notlar)
print(f"Not ortalaması: {ortalama:.2f}")